Do najczęstszych przyczyn kaszlu przewlekłego należą 3: spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła (90–95% przypadków przewlekłego kaszlu) 1 – przewlekły nieżyt nosa ze spływającą po tylnej ścianie gardła wydzieliną z jamy nosowej; towarzyszyć mu może przewlekłe zapalenie zatok przynosowych, a w wywiadzie może Kaszel Gorączka Pediatria Dziecko Mięśnie. Piotr Pilarski. 79 poziom zaufania. Czasem suchy kaszel może utrzymywać się do 3 miesięcy po infekcji. Pozdrawiam. Poniżej znajdziesz do nich odnośniki: Witam. Moj syn 4 letni (20kg) bierze syrop na suchy kaszel (levopront) dawka 3x3ml. Twraz pojawil sie mokry kaszel. Czasami przewlekły kaszel u dorosłych lub dzieci może trwać miesiącami, a nawet latami. Może to być niepokojące, zwłaszcza jeśli nie znasz przyczyny kaszlu. Około 12% ludzi w Wielkiej Brytanii doświadcza przewlekłego kaszlu codziennie lub co tydzień, podczas gdy około 30 milionów ludzi rocznie odwiedza przychodnie z powodu Pierwszym krokiem prowadzącym do wyjaśnienia przyczyny przedstawianych dolegliwości jest przeprowadzenie pełnego badania laryngologicznego. W diagnostyce wskazane jest wykonanie endoskopii nosa i nosogardła u dziecka. Badanie to potrzebne jest do oceny wyników leczenia operacyjnego - adenotomii. Przewlekły kaszel u dzieci może być spowodowany wieloma przyczynami. Znajdują się wśród nich: wady układu oddechowego , obecność pasożytów, infekcje czy też choroby przewlekłe. Niestety w ramach porady internetowej kiedy nie ma możliwości zebrania pełnego wywiadu, zbadania dziecka i oceny badań dodatkowych nie ma też Przewlekły kaszel u 3-latka – odpowiada Lek. Karina Kachlicka. Morfologia krwi dziecka a kaszel – odpowiada Lek. Aleksandra Witkowska. Przewlekły kaszel u dziecka – odpowiada Lek. Izabela Ławnicka. Stwierdzenie krztuśca u 3-latka – odpowiada Lek. Tomasz Budlewski. Nocne napady suchego kaszlu i mokry kaszel w dzień u 4-latki Najczęstszą przyczyną produktywnego (mokrego) kaszlu u małych dzieci jest infekcja nosogardzieli i tzw. ściekanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła. U starszych dzieci kaszel występuje wówczas głównie wieczorem po położeniu do łóżka i rano po przebudzeniu. Inną przyczyną pokasływania może być narażenie dziecka na bierne Teresa Bielecka, Wojciech Feleszko, Jerzy Ziołkowski, „Przewlekły kaszel u dziecka – kiedy do specjalisty?”, Pediatr Dypl. 2012;16(6):46-51. Zbigniew Doniec, Agnieszka Mastalerz-Migas, Katarzyna Krenke, Henryk Mazurek, Przemysław Bieńkowski, „Rekomendacje postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w kaszlu u dzieci dla lekarzy POZ Kaszel suchy często przechodzi w kaszel mokry w przypadku infekcji oraz podczas procesu zdrowienia. Kaszel suchy u dziecka może mieć charakter przewlekły lub podostry. Przewlekły kaszel suchy u dziecka trwa ponad 8 tygodni. Natomiast podostry kaszel suchy u dziecka trwa ponad 3 tygodnie, ale nie dłużej niż 8 tygodni. Suchy kaszel u dziecka – odpowiada Lek. Magdalena Pikul Uporczywy kaszel u 4-letniego dziecka – odpowiada Lek. Małgorzata Horbaczewska Duszący kaszel od miesiąca u 7-miesięcznego dziecka a początek astmy – odpowiada Lek. Karina Kachlicka k3HL. Przewlekły kaszel – czyli jaki? Kaszel to jedna z najczęstszych dolegliwości chorobowych u dzieci. To odruch obronny organizmu podczas infekcji dróg oddechowych. Długotrwały kaszel u dziecka może być powodowany też wieloma innymi czynnikami. Kiedy można mówić o przewlekłym kaszlu u dziecka? Choć niepokojąco brzmi już kilkudniowe pokasływanie, za przewlekły kaszel uważa się taki, który trwa dłużej niż cztery tygodnie, zgodnie z ustaleniami American College of Chest Physicians. Zdaniem British Thoracic Society kaszel trwający do 3 tygodni to kaszel ostry. Jeśli kaszel trwa 3–8 tygodni, to można mówić o kaszlu podostrym. Natomiast jako kaszel przewlekły BTS definiuje kaszel trwający dłużej niż 8 tygodni. Przewlekły kaszel może pojawiać się o różnych porach w ciągu doby. Wiele osób obserwuje jednak, że napady kaszlu szczególnie nasilają się o określonych porach. Dość częsty problem stanowi przewlekły kaszel u dziecka w nocy. Nierzadki objaw to również kaszel, który pojawia się regularnie rano i wieczorami. Przyczyny przewlekłego kaszlu u dzieci to alergiczny nieżyt nosa i spływanie wydzieliny na gardło, zanieczyszczenia powietrza w otoczeniu dziecka, astma oskrzelowa czy refluks. Ustalenie przyczyn przewlekłego kaszlu pozwala podjąć odpowiednie leczenie. Najczęstsza przyczyna kaszlu, zarówno ostrego, jak i przewlekłego, to zakażenia w obrębie dróg oddechowych. Kaszel suchy i mokry „…doskonały na mokry kaszel!” „…idealny na kaszel suchy” – znasz te slogany? Szczególnie jesienią, w pełni sezonu zachorowań na infekcje dróg oddechowych, nie brakuje reklam różnych preparatów, dedykowanych na określone rodzaje kaszlu. No właśnie – ale jak je rozpoznać?! Suchy kaszel może być objawem infekcji wirusowych, astmy oskrzelowej, chorób serca i układu krążenia (może pojawiać w przebiegu nadciśnienia płucnego, niewydolności krążenia lub jako skutek uboczny leków na nadciśnienie tętnicze). W przebiegu suchego kaszlu nie obserwuje się obecności wydzieliny z dróg oddechowych, lecz mikrouszkodzenia nabłonka górnych dróg oddechowych. Mechanizm kaszlu jest prowokowany przez oddziaływanie czynników zewnętrznych na uszkodzony naskórek, np. przez wzmożony przepływ powietrza podczas śmiania się, mówienia albo aktywności fizycznej. Odczuwalne może być swędzenie, drapanie w okolicy tchawicy. Napady kaszlu mogą być długotrwałe, nie do opanowania, z odchrząkiwaniem i pokasływaniem pomiędzy. Mokry kaszel – nazywany też kaszlem wilgotnym lub kaszlem produktywnym. Przebiega z odkrztuszaniem wydzieliny, plwociny, flegmy. Wydzielina bywa gęsta i lepka, powoduje uczucie duszności i trudności w odkrztuszaniu. W zależności od typu infekcji może być także przezroczysta, żółta lub zielonkawa. W infekcjach wirusowych – przezroczysta; ropna i zabarwiona – w infekcjach bakteryjnych. Przewlekły kaszel u dzieci – jak mu zapobiegać? Przewlekły kaszel u dziecka wymaga diagnostyki, która pozwoli określić przyczyny kaszlu, wdrożyć właściwe leczenie, wyeliminować powody kaszlu. Specjaliści zwracają uwagę, że stosowanie popularnych leków hamujących odruch kaszlu może przedłużać dolegliwości u małego pacjenta i utrudniać postawienie rozpoznania. Niezbędne jest osłuchanie dziecka, sprawdzenie czy w oddechu nie ma świstów lub innych niepokojących dźwięków, trzeszczeń. Nierzadko zauważa się u dzieci przewlekły kaszel bez zmian osłuchowych. Lekarz ocenia również ogólny stan zdrowia dziecka, a także zabarwienie skóry, gdyż ewentualne sinienie może świadczyć o niewydolności układu oddechowego. Jeśli rozpoznanie wskazuje na poinfekcyjny charakter przewlekłego kaszlu, warto zadbać o odporność u dziecka. Naturalne sposoby to dieta bogata w owoce i warzywa, w tym kiszonki, które są naturalnymi probiotykami. Niezastąpione są również: aktywność fizyczna na świeżym powietrzu, regularne wietrzenie pomieszczeń, zapewnienie odpowiedniego nawilżenia powietrza, rezygnacja z fastfoodów i przetworzonej żywności. Domowe sposoby na kaszel Jeśli dziecko boryka się z przewlekłym kaszlem, możesz za pomocą domowych sposobów przynieść mu ulgę w dolegliwościach i przyspieszyć powrót do zdrowia. Polecane przez wielu rodziców syropy na przewlekły kaszel u dziecka to: syrop z cebuli, sok z czarnego bzu, sok z malin, herbatka malinowa, syrop z miodu, cebuli i czosnku. Przyczyną przewlekłego kaszlu mogą być pleśnie i grzyby w pomieszczeniach. Wówczas niezbędne jest zastosowanie specjalnych preparatów czy odgrzybianie i osuszanie ścian. Ulgę w kaszlu przynosi także wietrzenie pomieszczeń. Dobrą inwestycją jest oczyszczacz powietrza. Olejki rozpylane z dyfuzora oraz odpowiednie nebulizacje również mogą pomóc w walce z przewlekłym kaszlem u dziecka. Jeśli przyczyną kaszlu jest nieżyt nosa, pomocna może być woda morska do nosa lub sól fizjologiczna do nebulizacji. Jakie olejki eteryczne sprawdzą się w aromaterapii dzieci? W przypadku aromaterapii u dzieci najlepiej sprawdzą się podstawowe olejki eteryczne – cytrynowy, miętowy i lawendowy. Można je stosować nawet profilaktycznie. Olejek cytrynowy wspomaga odporność. Sprawdzi się np. w profilaktyce infekcji gardła. Olejek miętowy z kolei wspomaga dolegliwości układu pokarmowego, ale również odświeża i odblokowuje zatkany nos. Jeśli dojdzie do infekcji objawiającej się katarem, kaszlem, podwyższoną temperaturą ciała, czy osłabieniem, warto rozważyć zastosowanie tzw. mieszanki złodziei, tj. olejków z goździka, cynamonu, rozmarynu, eukaliptusa i pomarańczy lub cytryny. – W aromaterapii istotnym aspektem jest intuicja czy też subiektywna preferencja. Nie stosujmy więc olejku eterycznego na siłę, jeśli jego zapach nie przypada do gustu nam lub naszemu dziecku. Istnieje wiele różnych olejków eterycznych, które różnią się zapachem, ale na organizm działają w podobny sposób. Olejek miętowy można z powodzeniem zastąpić olejkiem eukaliptusowym, jeśli chodzi o udrażnianie dróg oddechowych, lub olejkiem z kopru włoskiego, by pomóc sobie w dolegliwościach żołądkowych – podpowiada dr Zofia Iskierko, chemiczka zajmująca się aromatoterapią. Jeśli przyczyną kaszlu jest refluks, można zmienić ustawienie łóżka – tak, żeby głowa dziecka znajdowała się nieco wyżej. W przypadku astmy czy alergii konieczne jest wyeliminowanie czynników drażniących. Niezbędne może być podanie leków przeciwhistaminowych czy sterydów lub wziewek. Kiedy udać się do lekarza? Jeśli cokolwiek cię niepokoi, zaufaj intuicji i odwiedź lekarza. Sytuacje, które szczególnie powinny zwrócić uwagę, to kaszel u noworodków, który może świadczyć o wrodzonych wadach lub chorobach serca i układu oddechowego. Nie bagatelizuj zbyt długiego trwania kaszlu ani utrzymującego się długo kaszlu tak silnego, że prowadzącego wręcz do wymiotów. Przewlekły mokry kaszel u dziecka może świadczyć o stanach zapalnych płuc i oskrzeli. Natomiast przewlekły suchy kaszel u dziecka to częsty objaw astmy. Dokładnej diagnostyki wymaga również stale nasilający się kaszel. Należy zwrócić uwagę na przewlekły kaszel powracający po posiłkach, gdyż może to świadczyć o refluksie lub przetokach. Kaszel nagły i niepoprzedzony wcześniej niepokojącymi objawami może być skutkiem aspiracji ciała obcego do dróg oddechowych i wymagać pilnej interwencji medyków. Konieczna jest także wizyta u lekarza, jeśli w plwocinie pojawia się krew, a także gdy oprócz kaszlu pojawiają się nocne poty. W przypadku przewlekłego kaszlu u dziecka niezbędne mogą okazać badania endoskopowe układu oddechowego i pokarmowego, a także spirometria i podstawowe badania krwi. Konieczne mogą być również badania pod kątem pasożytów, których bytowanie w organizmie również może powodować u dzieci przewlekły kaszel. Ekspertka – Zofia Iskierko – chemiczka, autorka wielu publikacji naukowych. Współpracuje z producentem olejków eterycznych o najwyższej klasie czystości (doTERRA). Prowadzi szkolenia o aromaterapii zarówno dla początkujących, jak i dla ludzi zawodowo związanych ze sprzedażą olejków eterycznych. Diagnostyka i leczenie kaszlu przewlekłego u dzieci. Przewodnik lekarza praktyka (część I) Diagnosis and management of chronic cough in children. Doctor’s practical guide (part I) autor: Łukasz Błażowski, Ryszard Kurzawa źródło: "TERAPIA" Dr n. med. Łukasz Błażowski1,2, prof. zw. dr hab. n. med. Ryszard Kurzawa1 1Klinika Alergologii i Pneumonologii Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc OT w Rabce Zdroju Kierownik Kliniki: prof. zw. dr hab. n. med. Ryszard Kurzawa 2 Oddział Pediatrii i Alergologii Szpital Specjalistyczny w Jaśle Ordynator: dr n. med. Łukasz Błażowski Dzieci kaszlały, kaszlą i kaszleć będą. Leki „na kaszel”, nawet bez reklamy medialnej, należą do najczęściej kupowanych – w większości zresztą bez recepty – głównie przez rodziców, którym kaszel dziecka spędza sen z powiek. Jednak przewlekły kaszel nie jest tylko problemem dla rodziców – często jest także trudną do rozwiązania zagadką dla nas, lekarzy. I chociaż statystycznie najczęściej kaszlą dzieci, które są zdrowe, to z racji szerokiego wachlarza przyczyn, które mogą kaszel wywołać (a niejednokrotnie są to przyczyny rzeczywiście poważne), w każdym przypadku powinniśmy odpowiedzieć na pytanie, co jest przyczyną kaszlu i jakie skuteczne leczenie możemy pacjentowi zaoferować. A że nie jest to proste i często wymaga wykonania wielu badań dodatkowych przekonaliśmy się niejednokrotnie w naszej praktyce lekarskiej. Dodatkową trudność sprawia fakt, że przewlekły kaszel wcale nie musi być związany wyłącznie z układem oddechowym, gdyż receptory kaszlowe znajdują się też w osierdziu, przełyku czy uchu zewnętrznym i choroby toczące się w tych lokalizacjach mogą również być przyczyną kaszlu. Zgodnie ze stanowiskiem American College of Chest Physicians z 2006 r. (1) kaszlem przewlekłym u dzieci możemy nazwać ten, który trwa dłużej niż 4 tygodnie, natomiast w wytycznych British Thoracic Society z 2008 r. (2) między 3. i 8. tygodniem wyodrębniono dodatkowo kaszel podostry, przyjmując, że kaszel przewlekły powinien być dłuższy niż 8 tygodni. Ten ostatni podział wydaje się być bardziej praktyczny, gdyż zwraca uwagę na okres przejściowy w dużej grupie dzieci, które mają przedłużony kaszel po infekcji wirusowej i niekoniecznie wymagają w tym okresie poszerzenia panelu diagnostycznego. Na początku naszych rozważań musimy przyjąć najważniejszą zasadę, która powinna określać nasze postępowanie – jeżeli nie znajdziemy przyczyny przewlekłego kaszlu, nie wyleczymy go lekami objawowymi (chyba, że wcześniej sam ustąpi). Praktyczna diagnostyka kaszlu przewlekłego Aby nie pogubić się w labiryncie fałszywych dróg, spróbujemy Tobie, czytelniku, pomóc w znalezieniu tej jednej, właściwej, wykorzystując wyłącznie wiedzę medyczną i podstawowe badania mieszczące się w zakresie gabinetu lekarza rodzinnego (RTG, spirometria). Jeżeli jesteś lekarzem rodzinnym i internistą pamiętaj, że nie możesz kierować się algorytmem diagnostycznym dla pacjentów dorosłych. W pediatrii w większości przypadków nie ma on zastosowania. Podstawą prawidłowego rozpoznania jest – jak zawsze – wnikliwy WYWIAD zebrany nie tylko od rodziców, ale także – jeżeli jest to możliwe – od dziecka. Twoje pytania muszą być tak ukierunkowane i powiązane ze sobą, by układały się w LOGICZNY, INDYWIDUALNY dla każdego dziecka ALGORYTM DIAGNOSTYCZNY. Każde następne pytanie powinno eliminować bądź potwierdzać informacje uzyskane z poprzedniej odpowiedzi. Taki proces wymaga od nas nie tylko szerokiej wiedzy medycznej, ale wiąże się też z bogactwem naszego doświadczenia klinicznego. Czy zatem koledzy z mniejszym doświadczeniem skazani są na popełnianie błędów? Prawie każdy z nas popełnił kiedyś błąd diagnostyczny i najczęściej wiązał się on z chwilową dekoncentracją oraz brakiem logicznego powiązania ze sobą oczywistych faktów uzyskanych z wywiadu z objawami klinicznymi. Aby tego uniknąć przedstawiamy poniżej kilka prostych, lecz zasadniczych pytań, które zawsze zadajemy w naszej praktyce w celu uzyskania odpowiedzi odsłaniających kolejne elementy naszego algorytmu. Pytanie pierwsze: JAK DŁUGO DZIECKO KASZLE? Jeżeli dziecko kaszle już od okresu noworodkowego lub wczesnoniemowlęcego, zawsze należy brać pod uwagę ryzyko wrodzonych zaburzeń układu oddechowego (np. przetoka przełykowotchawicza, laryngo/tracheo/bronchomalacja, wrodzone guzy śródpiersia), mukowiscydozy lub pierwotnej dyskinezji rzęsek. Takie podejrzenie zobowiązuje nas do skierowania dziecka do ośrodka specjalistycznego w celu wykonania szczegółowego badania obrazowego klatki piersiowej i bronchoskopii, gdyż nie można klinicznie potwierdzić powyższych rozpoznań. Jeżeli pierwsze epizody kaszlu wystąpiły w późniejszym okresie życia dziecka, to na początek musimy określić, czy rzeczywiście jest to kaszel przewlekły. Uzyskana odpowiedź przybliża nas do rozpoznania ze względu na większe lub mniejsze prawdopodobieństwo występowania poszczególnych przyczyn kaszlu w poszczególnych okresach czasu. Kaszel ostry (czas trwania 8 tygodni) W tym miejscu nasz algorytm diagnostyczny znacznie się rozszerza. Zadajemy kolejne pytania, które stopniowo powinny przybliżać nas do końcowego rozpoznania. Pytanie drugie: JAKI BYŁ POCZĄTEK KASZLU? Już na tym etapie możesz z dużym prawdopodobieństwem określić możliwość: stopniowego rozwoju kaszlu, np. w trakcie innych objawów infekcji wirusowej (najczęściej HRV), infekcji atypowej (u młodszych dzieci najczęściej Chlamydia pneumoniae, u starszych dzieci Mycoplasma pneumoniae) lub infekcji wywołanej przez Bordetella pertussis czy Mycobacterium tuberculosis; stopniowego nasilenia kaszlu pośród innych objawów choroby alergicznej (sezonowość, kontakt z wcześniej zdiagnozowanym alergenem, długotrwałe objawy alergicznego nieżytu nosa/zatok); gwałtownego początku z krztuszeniem się charakterystycznego dla aspiracji ciała obcego (charakterystyka opisana powyżej). Pytanie trzecie: O JAKIEJ PORZE DNIA/NOCY KASZEL ULEGA NASILENIU? Odpowiedzi na to pytanie są najbardziej charakterystyczne dla: zespołu ściekania wydzieliny po tylnej ścianie gardła w przebiegu zapalenia nosa i zatok, w przypadku infekcji oraz przerostu migdałków podniebiennych i migdałka gardłowego – prawie zawsze kaszel rozpoczyna się kilkanaście/kilkadziesiąt minut po położeniu się dziecka do łóżka, jest męczący, początkowo suchy, stopniowo wilgotniejący; ulgę przynosi pionizacja dziecka, podanie ciepłych płynów do picia; w ciągu dnia dziecko kaszle bardzo mało lub wcale; astmy – w dzień kaszel nasila się po wysiłku, śmiechu, głośnym płaczu; w nocy zwykle nasila się nad ranem, jeszcze w czasie snu; może – ale nie musi – być słyszalny świst wydechowy; szybką (w ciągu kilku minut) poprawę przynosi doraźne podanie beta-2-mimetyku w inhalacji (pMDI); kaszlu psychogennego – dziecko prawie zawsze w wieku szkolnym; kaszel wyłącznie w dzień, zwykle w obecności innych osób, zwłaszcza rodziców w domu, nauczycieli w szkole, pacjentów czekających na poczekalni; kaszel jest suchy, bardzo głośny, metaliczny, dudniący, częsty (charakterystyczne: dziecko zasłania usta ręką w czasie kaszlu, podczas gdy dziecko rzeczywiście chore prawie nigdy tego nie robi); jeżeli nie ma infekcji, która zwykle poszerza czasokres występowania objawów, kaszel zanika natychmiast z chwilą zaśnięcia (ale może nasilać się przed snem, jeżeli inni domownicy mogą słyszeć) oraz – zgodnie z obserwacjami autorów – jest wyraźnie mniej częsty w przypadku zaabsorbowania dziecka czynnością zmuszającą do wykonywania ściśle określonych, prostych poleceń (np. w czasie rozmowy i współpracy z lekarzem w trakcie badania fizykalnego). Pytanie czwarte: JAKI JEST CHARAKTER KASZLU? Cechy kaszlu są niezwykle istotne dla lekarza praktyka, zwykle ukierunkowują dalszą diagnostykę, a w wielu wypadkach pozwalają na rozpoznanie przyczyny bez dodatkowych badań: kaszel wykrztuśny, wilgotny, głęboki, „z treścią” – występuje najczęściej w okresie zdrowienia po przebytej infekcji dróg oddechowych lub po ustąpieniu zaostrzenia astmy. UWAGA! na poważne choroby przewlekłe związane z zaleganiem ropnej wydzieliny w drzewie oskrzelowym w wyniku rozwoju wtórnych rozstrzeni oskrzelowych (mukowiscydoza, powikłania aspiracja ciała obcego, pierwotna dyskineza rzęsek, zespoły niedoboru odporności); kaszel „obturacyjny”, napadowy, bez odkrztuszania, czasem męczący – choroby przebiegające z obturacją oskrzeli; kaszel suchy, powtarzający się, „nieistotny”, zanikający w czasie snu – kaszel nawykowy; kaszel suchy, męczący, napadowy, wielokrotny, z głośnym wdechem na końcu napadu, niezwykle wrażliwy na czynniki prowokujące (np. badanie szpatułką) – krztusiec lub choroby krztuścopodobne; kaszel suchy, bardzo głośny, metaliczny, dudniący; „już dłużej nie mogę tego słuchać, wszyscy myślą, że moja córka jest poważnie chora, wysyłają ją do doktora, a ja przecież chodzę cały czas po lekarzach i żadne leki nie pomagają” – opisany powyżej kaszel psychogenny, „rozpoznanie przez zamknięte drzwi” (poczekalni); kaszel metaliczny, szczekający, podobny do głosu foki – tracheo/bronchomalacja; ucisk na drogi oddechowe; kaszel z krwiopluciem – gruźlica, rozstrzenie oskrzelowe pierwotne i wtórne (przyczyny przedstawione powyżej), rozrost nowotworowy, hemosyderoza płucna, ropień płuca, malformacje tętniczożylne, nadciśnienie płucne. Pytanie piąte: JAKIE SYTUACJE LUB JAKIE CZYNNIKI NASILAJĄ KASZEL? Jest to często pytanie różnicujące w sposób zasadniczy poszczególne jednostki chorobowe: nasilenie kaszlu po wysiłku, zwłaszcza po dłuższym biegu (np. na lekcji wf), po głośnym, radosnym śmiechu, w trakcie stresowej sytuacji (strach, kłótnia, długotrwały płacz), po wdychaniu zimnego powietrza (typowa sytuacja: „wyjście do szkoły w jesienny, mglisty, chłodny i wietrzny poranek drogą pod górkę”) – potwierdzenie nadreaktywności oskrzeli charakterystycznej dla astmy; nasilenie kaszlu po położeniu się do łóżka („jak tylko przyłoży głowę do poduszki”) – najczęściej zespół ściekania wydzieliny po tylnej ścianie gardła, przerost migdałka gardłowego, rzadziej refluks krtaniowo-gardłowy lub żołądko-woprzełykowy; kaszel nasilający się w obecności innych domowników, nauczyciela, w trudnej, niepewnej sytuacji, przekraczającej możliwości intelektualne dziecka, „wołanie o pomoc” – kaszel psychogenny; nasilenie kaszlu powiązane czasowo z karmieniem – mikroaspiracja pokarmu do dróg oddechowych. Pytanie szóste: CZY OBECNE SĄ OBJAWY INNE NIŻ KASZEL, A JEŚLI TAK, TO JAKIE? To pytanie należy zadać zarówno rodzicom, jak i sobie, gdyż często dopiero Twoje dokładne badanie podmiotowe może ułatwić uzyskanie potrzebnych informacji od rodziców. Dziecko jest zdrowe, badanie fizykalne niczego nie wyjaśnia – kaszel niespecyficzny, izolowany; kaszel psychogenny. Występują epizody świszczącego oddechu (wbrew powszechnej opinii, objaw – chociaż najczęstszy – charakterystyczny nie tylko dla astmy, występujący w wielu jednostkach chorobowych); możliwe rozpoznania: astma, aspiracja ciała obcego, nawrotowa mikroaspiracja do dróg oddechowych, zmiany rozrostowe z uciskiem na drogi oddechowe, tracheo/bronchomalacja, śródmiąższowe choroby płuc, przewlekła choroba płuc (dysplazja oskrzelowo-płucna). Obecność świszczącego oddechu, zwłaszcza po wysiłku oraz towarzyszące objawy atopii (alergiczny nieżyt nosa i/lub atopowe zapalenie skóry) – możliwe rozpoznanie: astma. Dziecko oddycha przez usta w dzień i w nocy, chrapie, zgrzyta zębami w czasie snu, ma blokadę nosa, sine zabarwienie oczodołów, często obecne przewlekłe, wysiękowe zapalenie uszu – zespół ściekania wydzieliny po tylnej ścianie gardła (przewlekłe alergiczne/niealergiczne zapalenie nosa i zatok), przerost migdałków podniebiennych i migdałka gardłowego. Dziecko szybko się męczy, ma duszność i przewlekle przyśpieszony oddech – choroby śródmiąższowe płuc. UWAGA! Dziecko ma wygląd przewlekle chorego, zaburzony jest jego rozwój fizyczny, możliwa jest utrata masy ciała, występują stany podgorączkowe, nawracające zmiany zapalne płuc; możliwe rozpoznania: mukowiscydoza, gruźlica, zespoły niedoboru odporności, pierwotna dyskineza rzęsek. Pytanie siódme: CZY KASZEL STOPNIOWO ZMNIEJSZA SWOJĄ INTENSYWNOŚĆ CZY ZDECYDOWANIE NASILA SIĘ? Narastanie częstości kaszlu i zupełny brak reakcji na dotychczasowe leczenie jednoznacznie zobowiązuje nas do szybkiej diagnostyki w celu wykluczenia chorób o stałej i stosunkowo szybkiej progresji, rozrostu nowotworowego, gruźlicy czy nierozpoznanej aspiracji ciała obcego. Pytanie ósme: JAKIE BYŁO DOTYCHCZASOWE LECZENIE I JAKIE BYŁY JEGO EFEKTY? Konfrontacja efektów dotychczasowego leczenia kaszlu z danymi, które uzyskaliśmy z wywiadu, badania fizykalnego, a także z podstawowych badań diagnostycznych (RTG klatki piersiowej, spirometria) niejednokrotnie naprowadza nas na prawidłowe rozpoznanie. W następnym numerze „Terapii w gabinecie lekarza rodzinnego” zamieścimy część II artykułu – zostaną przedstawione graficzne algorytmy diagnostyczne i omówione leczenie kaszlu przewlekłego. Piśmiennictwo,źródło: Jakie mogą być przyczyny uporczywego, przewlekłego kaszlu? Jakie badania zleca się w przypadku diagnostyki kaszlu przewlekłego i jak wygląda leczenie? Kaszel to jeden z mechanizmów obronnych układu oddechowego, który umożliwia usuwanie z dróg oddechowych wydzieliny lub innych ciał kaszlu w zależności od czasu jego trwania Kaszel ostry Kaszel ostry, nagły, utrzymujący się do 3 tygodni. Może on się pojawić w wyniku infekcji wirusowych górnych lub dolnych dróg oddechowych, aspiracji ciała obcego, zatorowości płucnej, czy zaostrzenia astmy lub POChP. Wśród innych przyczyn kaszlu nagłego można wymienić zaburzenia rytmu serca, niewydolność krążenia czy zaburzenia krtaniowe. Kaszel przewlekający się Kaszel przewlekający się, trwający od 3 do 8 tygodni. Jest to najczęściej kaszel poinfekcyjny. Kaszel przewlekły Kaszel przewlekły trwający dłużej niż 8 tygodni. Może on być efektem zespołu kaszlowego górnych dróg oddechowych, astmy, przewlekłego zapalenia oskrzeli oraz rozstrzenia oskrzeli, choroby refluksowej przełyku (GERD), nadwrażliwości poinfekcyjnej. Kaszel przewlekły może być również efektem długotrwałego przyjmowania niektórych leków (np. inhibitorów ACE), przerośniętego migdałka gardłowego, chrapania, zespołu obturacyjnego bezdechu śródsennego, a nawet zalegania woskowiny czy ciała obcego w przewodzie słuchowym zewnętrznym. Kaszel przewlekły może być również objawem towarzyszącym wielu chorobom, np. niedoczynności tarczycy, przedwczesnym skurczom komorowym, zakażeniu grzybiczemu, a nawet chorobom krążenia, takim jak tętniak aorty, niewydolność ciekawe, kaszel przewlekły może również pojawić się u kobiet otyłych w średnim wieku z obiektywnymi cechami zaburzeń dotyczących dróg oddechowych, w tym nadwrażliwością kaszlową i procesem zapalnym. Często stwierdza się u nich choroby autoimmunologiczne, co może sugerować autoimmunologiczne tło zmian w drogach oddechowych. Czasami przyczyna kaszlu przewlekłego może mieć tło psychogenne. Każda z wymienionych przyczyn może występować samodzielnie lub w połączeniu z innymi przyczynami. Kaszel mokry, kaszel suchyKaszel możemy również podzielić na kaszel suchy (nieproduktywny) oraz kaszel mokry lub wilgotny (produktywny, z odkrztuszaniem). Kaszel suchy najczęściej pojawia się przy refluksie żołądkowo-przełykowym, w chorobach śródmiąższowych płuc, może być również efektem polekowym (np. mogą go aktywować niektóre leki długo stosowane). Natomiast kaszel mokry może pojawiać się, np. w POChP, mukowiscydozie, infekcjach wirusowych czy bakteryjnych. Kaszel przewlekły – jak wygląda diagnostyka?Każdy rodzaj kaszlu warto skonsultować z lekarzem, oczywiście najpilniej kaszel nagły i ostry. Lekarz zwykle robi badanie przedmiotowe (osłuchuje chorego i sprawdza stan jego gardła), a także przeprowadza wywiad z pacjentem, by ustalić przyczyny dolegliwości, a także dopytać, czy towarzyszą temu objawowi inne dolegliwości (np. gorączka, poty, utrata masy ciała) lub czy chory pracuje w szkodliwych warunkach, lub miał kontakt z substancjami, które mogły podrażniać układ oddechowych. Lekarz może również zapytać o styl życia, np. czy chory pali papierosy lub jest narażony na palenie bierne. Czasami konieczne jest zlecenie dodatkowych badań, takich jak RTG klatki piersiowej, spirometria, konsultacja laryngologiczna, bronchofiberoskopia, czy badania bakteriologiczne i serologiczne, aby wykluczyć stan zapalny. Kaszel przewlekły – jak wygląda leczenie?Leczenie kaszlu zależy od jego przyczyny i każdorazowo powinien o nim decydować lekarz. W przypadku infekcji zaleci on leczenie przeciwwirusowe, a w przypadku pojawienia się nadkażenia bakteryjnego może zlecić nawet podanie antybiotyku. W przypadku alergii lub astmy może zlecić leczenie sterydami, a w przypadku choroby refluksowej przełyku czy chorób układu krążenia oprócz leków może zlecić również zmianę stylu życia ( utratę zbędnych kilogramów, odstawienia alkoholu czy papierosów). Jeśli kaszel ma charakter polekowy, to lekarz może zlecić odstawienie leku i zastąpienie go lekiem chorych z ciężkimi napadami kaszlu poinfekcyjnego czasami lekarz może zlecić, bez względu na przyczynę kaszlu, krótkotrwałe podanie sterydów. W przypadku braku poprawy może zlecić podanie leków przeciwkaszlowych o działaniu centralnym. Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku jakichkolwiek problemów ze zdrowiem należy skonsultować się z lekarzem. Źródło: "Kaszel – trudny problem kliniczny", Halina Batura-Gabryel, Nowa Medycyna 1/2012/ "Uporczywy kaszel – trudności diagnostyczno-terapeutyczne w codziennej praktyce lekarskiej", Aleksandra Undrunas, Krzysztof Kuziemski, Forum Medycyny Rodzinnej 2017, tom 11, nr 4, 149–155 Kaszel jest jednym z najczęstszych objawów z jakim dziecko zgłasza się do pediatry. W pierwszej części tekstu, szczegółowo omawiającego różnorodne przyczyny kaszlu ostrego i przewlekłego, przedstawiono podział przyczyn kaszlu. Omówiono praktyczne zasady diagnostyki i leczenia kaszlu o etiologii fizjologicznych mechanizmów obronnych układu oddechowego zaliczamy:1. Kaszel2. Kichanie3. Oczyszczanie śluzowo – rzęskowe (cząsteczki~5 um)4. Oczyszczanie pęcherzykowo – oskrzelikowe przez makrofagi (cząsteczki~1-3um)5. Mechanizmy immunologiczne dróg jest często spotykanym i bardzo ważnym objawem chorobowym ze strony układu oddechowego u dzieci. Rzadko bywa jedynym objawem choroby, choć może tak właśnie się zdarzyć, np. w astmie. W codziennej praktyce duże znaczenie ma rozróżnienie pomiędzy kaszlem ostrym i przewlekłym oraz zwrócenie uwagi na charakter odksztuszanej OSTRYNajczęstszymi przyczynami kaszlu ostrego u dzieci są· wirusowe i bakteryjne zakażenia dróg oddechowych· aspiracja ciała obcegoPodczas ostrych infekcji wirusowych zostaje uszkodzony i złuszczony nabłonek rzęskowy w miejscu toczącego się procesu zapalnego. Powoduje to odsłonięcie receptorów kaszlowych, które reagują wówczas na niewielkie i niespecyficzne bodźce, np. dym tytoniowy lub zmianę temperatury powietrza. Kaszel po infekcji może utrzymywać się nawet do 6 tygodni. Po tym czasie zostaje odbudowany nabłonek dróg nie podaje się leków przeciwkaszlowych w leczeniu kaszlu ostrego. Należy pamiętać, że chorzy na astmę oskrzelową w trakcie infekcji wymagają zazwyczaj wyższych dawek kortykosteroidów podawanych w ciała obcego objawia się gwałtownym, krótkotrwałym kaszlem. Niestety, często epizod ten uchodzi uwadze otoczenia. W dalszej obserwacji u dziecka może pojawić się przewlekłe pokasływanie i asymetria zmian słuchowych nad płucami. Podejrzenie aspiracji ciała obcego stanowi wskazanie do PRZEWLEKŁYKryterium decydującym o rozpoznaniu kaszlu przewlekłego jest jego czas trwania. Kaszel przewlekły utrzymuje się co najmniej przez 6 tygodni. Ze względu na charakter wydzieliny oskrzelowej (lub jej brak), kaszel przewlekły dzielimy naKaszel produktywny z obfitym wykrztuszaniemKaszel produktywny ze skąpym wykrztuszaniemKaszel nieproduktywnyPRZYCZYNY KASZLU PRODUKTYWNEGO Z OBFITYM WYKRZTUSZANIEM· Rozstrzenie oskrzeli = bronchiectases· Przewlekłe zapalenie oskrzeli = bronchitis chronica· Ropień płuca = abscessus pulmonis· Rozwinięty obrzęk płuc = oedema pulmonum· Przetoka opłucnowo-oskrzelowa· MukowiscydozaPRZYCZYNY KASZLU PRODUKTYWNEGO ZE SKĄPYM WYKRZTUSZANIEMAstma oskrzelowa = asthma bronchialePrzewlekłe zapalenie oskrzeli = bronchitis chronicaBakteryjne zapalenie płuc = pneumoniaStan przedobrzękowy płucRak oskrzelowy = ca bronchogenesZawał płuca = infarctus pulmonisPRZYCZYNY KASZLU NIEPRODUKTYWNEGOŚródmiąższowe zapalenie płuc = pneumonia interstitialisAlergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych = alveolitis allergica Sarkoidoza = sarcoidosisZwłóknienie płuc = fibrosis pulmonumSuche zapalenie opłucnej = pleuritis siccaCiało obce w oskrzelu NAJCZĘSTSZE PRZYCZYNY KASZLU PRZEWLEKŁEGO U DZIECIZESPÓŁ SPŁYWANIA Z NOZDRZY TYLNYCH = PNDS (dawna nazwa: zespół zatokowo – oskrzelowy = sinobronchitis)ASTMA OSKRZELOWAŻOŁĄDKOWO – PRZEŁYKOWA CHOROBA REFLUKSOWA = GERDATYPOWE INFEKCJE UKŁADU ODDECHOWEGOKASZEL PSYCHOGENNYW tej części omówione zostaną infekcyjne przyczyny kaszlu. Przyczynom nieinfekcyjnym poświęcona będzie druga część ZAKAŻENIA UKŁADU ODDECHOWEGOInfekcje wirusowe są najczęstszą przyczyna kaszlu infekcyjnego u dzieci. Wpływają one na wzrost reaktywności oskrzeli. Późna reakcja alergiczna po infekcjach wirusowych utrzymuje się nawet przez 4 – 6 tygodni (!). W tym okresie u dziecka już „wyleczonego” może utrzymywać się kaszel. Zakażenia wirusowe indukują odpowiedź immunologiczną o profilu cytokinowym Th2 ( Il-5), zwiększają napływ eozynofilów, nasilają wytwarzanie IgE w błonie śluzowej ( = „promowanie” astmy oskrzelowej)KRZTUSIECCzy dziecko szczepione przeciw krztuścowi może na tę chorobę zachorować? Tak, ponieważ po wprowadzeniu szczepionkowych szczepów B. pertussis nastąpiła ekspansja w populacji szczepu "dzikiego" wytwarzającego podjednostkę toksyny krztuścowej S1A, która nie wchodzi w skład dostępnych szczepionek. Poza tym nie wszystkie dzieci są szczepione ze względu na przeciwwskazania do szczepień lub ich nieuzasadnione odraczanie i brak współpracy z rodzicami. Ponieważ okres odporności poszczepiennej wynosi około 5-10 lat, po tym okresie wzrasta liczba osób ponownie wrażliwych na zakażenie Bordetella KRZTUŚCA U DZIECI I MŁODZIEŻY PODDANYCH OBOWIAZKOWEMU SZCZEPIENIUPrzebieg krztuśca u dzieci zaszczepionych różni się od klasycznego przebiegu chorobyPrzebieg choroby jest zazwyczaj objawem jest kaszel przewlekły suchy lub ze skąpym odkrztuszaniemWe krwi nie stwierdza się typowej dla krztuśca limfocytozyZAKAŻENIA MYCOPLASMA PNEUMONIAEWystępują najczęściej u dzieci w wieku 5 – 15 podstępny, może być bezgorączkowyKaszel jest nieproduktywnyOsłuchiwaniem płuc stwierdza się obturacjęRozpoznanie ułatwia stwierdzenie odczynu opłucnej (niewielka ilość płynu) i powiększenie węzłów chłonnych wnęk płucnychO rozpoznaniu decyduje badanie serologiczne (a nie wymaz z dróg oddechowych !)Antybiotykoterapia: makrolidy, tetracykliny (nie krócej niż 14-21 dni)ZAKAŻENIA PASOŻYTNICZEGlistnica płucna. Do typowych objawów należą: kaszel, plwocina podbarwiona krwią, wysoka eozynofilia, zwiewne zmiany naciekowe w płucachZespół larwy wedrującej wywołany przez larwę psią lub kocią (Toxocara). Charakterystyczne objawy to gorączka, kaszel, świszczący oddech, bóle brzucha, wysoka eozynofilia u przewlekle kaszlącego dziecka nakazuje wykonanie badania kału na pasożyty.